Câhiz bu kitabında Abbâsî döneminin toplumsal
yapısı, zenginliğin ya da fakirliğin psikolojisi
vb konuları ele alıp değerlendiriyor. Kitabı
renkli kılan özelliklerinden biri de dönemin
ünlü şarkıcılarından saray yazarlarına dek
birçok konuyu ele almasıdır. Onun toplumsal
olaylarda neden-sonuç ilişkisine verdiği önem,
İbn Haldûn'un öncüllerinden biri olduğu tezini
destekliyor. Şöyle diyor yazar: Birtakım sonuçlara
yol açan durumları iyi araştır. Bu durumlar,
ortaya çıkacak sonucu ta başından
içermektedir. Bil ki, ne zaman bunlardan ilki
gerçekleşecek olursa, sonra gelenin ortaya
çıkması zorunlu hale gelir. Sevimsiz sonuçlara
yol açan öncüllerden uzak dur, sonucu esenlik
olan durumları yaygınlaştırmaya ve yerleştirmeye
çalış.