Vatan şairi Nâmık Kemal'in Vatan yâhut Silistre oyunu, tiyatro yazınımızın ilk önemli yapıtıdır. Yazar, konusunu ünlü Silistre müdâfaasından alan bu oyununda Osmanlı kahramanlığının birer örneği olan kişileri aracılığıyla vatanı için ölmek tezini coşkulu bir dille işler. Sahnelenen ilk oyun olarak kabul edilen Vatan yâhut Silistre'yi okurken de zevk alacaksınız.

II. Meşrutiyet'in ilân edilmesinden sonra, o günlerin coşkusu ile yazılan ve sahnelenen Jön Türk, rüşvete ve yolsuzluğa batmış istibdâdın ağır eleştirisini yapar. Yozlaşan düzenin ve yönetimin simgesi olan Kâzım Paşa, bu düzenin karşıtı olan yeğeni Nihâd Bey ve sevdiği kız olan Leylâ Hanım arasında geçen olaylar, yazarların güzel bir geleceğe olan güvenlerini vurgulayarak, İttihâd ve Terakki'ye övgüyle biter; Jön Türk, oynandığı dönemde büyük bir beğeniyle karşılanmış; oyunu Ruhsân Nevvâre ile birlikte yaza

1911 yılı baharında bir gün Nişantaşı'ndaki konakta toplanan genç kızlar ne konuşurlar, birbirleri ile ilişkileri nelerdir; kimleri, neden çekiştirir, hangi tür şiirlerden ve şairlerden hoşlanırlar? Tahsin Nâhid ve Şahâbeddin Süleyman'ın birlikte yazdıkları Ben... Başka! XX. yüzyıl başındaki genç kızların dünyasından bir kesit sunuyor.

Nâmık Kemal, Gülnihâl oyununda da, Vatan yâhut Silistre oyununda olduğu gibi, hem siyasal düşüncelerini dile getirir, hem de bir aşk öyküsünü anlatır. Sancak beyi Kaplan Paşa, bir çok kişinin canına kıyarak zorba bir yönetim kurmuştur ve siyasal rakibi Muhtar Bey'in sevdiği Ismet'le evlenmek istemektedir. Kaplan Paşa ile Muhtar Bey, hem siyasal iktidar, hem de gönül ilişkileri bakı- mından rakiptirler. Gülnihâl, işte bu rekabeti ve sonuçlarını, akıcı bir dille anlatmaktadır.

Molière kahramanlarında onların doğal dengelerini bozan, mantıklı davranmaları- nı engelleyen, karşı koyamadıkları eğilimlerin akıntısında gülünç duruma düşüren takıntılar, kusurlar bulunur. Hemen hepsi, başlangıçta doğal, mantıklı düşünen insanlarken, nasıl olmuşsa olmuş, kanser tü- mörü gibi dejenerasyona uğramış, giderek ruhu ve aklı kötürümleştiren kötü bir ruha dönüşmüş bir gücün denetimi altına girerler. Onun kahramanları, 17. yüzyıl Fransız burjuvazisinin monarşi ile ittifak yapmış kesimi ile ticaret

Molière oyunları, geçen yüzyılın ortasına kadar insan zaaflarının, takıntılarının eleş- tirisi olarak yorumlandı. Klasik eleştiri için zamandışı, tarihüstü, akla, doğal olana aykırı sayılan bu aksaklıkların, huy ya da takıntıların 17. yüzyıl Fransası'nın tarihsel, sosyal ve ekonomik şartları içinde kavranması gerektiğine bizzat Molière işaret eder. Onun centilmenlik, soyluluk ya da kibarlık peşinde olan kahramanı, tarihüstü yorumun imkânsızlığına çarpıcı bir örnektir. Gerek ekonomik gerekse politik alanda,

Molière kahramanlarının neredeyse hepsi 17. yüzyıl Fransız burjuvazisinin belli bir öbeğini temsil ederler. Bir kısmı saray aristokrasisi arasındayken, geniş bir bölümü ise ticaret ve manifaktürle uğraşır. İşte bu sınıfın, parasını tefecilikle, faizlerle çoğaltan, ama henüz ilerici burjuvaziye özgü bir ticari kafadan yoksun bir temsilcisi olan Harpagon, bir bakıma, feodalizm artığı bir para kazanma yolunu izler. Eserlerinde sadece, aristokrasiyi, aristokrat katına yükselme heveslilerini, hatta monarşinin me

Klasik Yunan tragedyalarının olduğu gibi Elektra tragedyasının seyircisi de, kraliçe Klytaimnestra'nın, donanmasından rüzgâ- rı esirgeyen tanrılara öz kızı Iphigenia'yı kurban eden Agememnon'dan korkunç bir intikam aldığını ve sonrasını bilmekteydi. Çünkü Yunan tragedyası, toplumsal inancın temeli olan dinsel-mitolojik söylencenin kendine çizdiği sınırların dışına çıkamaz, yarı tarihsel, yarı mitolojik kahramanların başına gelenleri ilkece değiştiremezdi. Şimdi ne olacak? merakını pek taşımayan seyirci, Yaz