Dostoyevski'nin ünü ve etkisi dünyaca bü- yük romanlarından kaynaklanır; ancak yazar, uzun öykülerinde de insan ruhunun dehlizlerine dalmış; hayal ve fantezilerinin dünyasında hayatın gerçeğinden kopuk yaşayan insanların yalnızlıklarına, hayata 'tutunma' çabalarına okuruna yürekten yakalayan sağlam yapılı anlatılarla pencereler aralamıştır. Bitmeyen kumar tutkusunun girdabına zaman zaman debelenmiş olan Dostoyevski'nin bu metni, bir içe bakış çabası olduğu kadar, rulet masası çevresine adeta mıhlanmış soylu

Henry James, ayrı sosyal katmanlara ait iki insan arasındaki ürkek, temkinli ilişkinin görünmez, ama sert duvarlara çarpmasını, alt sınıfı hor gören Amerikan aristokrasisinin eleştirisine dönüştürüyor. Sessiz bir eleştiri bu; tıpkı İsviçre'nin sakin gölleri gibi durgun; gürültüsüz bir dünyada ritüellere bağlanmış insan ilişkileri gibi. Bu ortamdan kaçan Daisy Miller Roma'da, Collosium'un sivrisinekleri gibi üzerine üşüşen İtalyan erkeklerinde de aradığı aşkı bulamayacaktır. Klasik eserleri iki dilli yayınla

Jack London az rastlanır anlatı yeteneğiyle kendisini ilgilendiren birçok farklı alanda eser verdi. Ademden Önce, ilk insanın çarpıcı öyküsüyle, genetik kodlanmayı, rüyaları ve ilkel yaşamı keşfe çıkan bir roman. Oldukça sert çizilen karakterler ve sürükleyici dramatik yapı, okura büyük bir okuma zevki ve düşünme vesilesi vaat ediyor. Klasik eserleri iki dilli yayınlamak dünya yayıncılığında ve dil eğitiminde sıklıkla başvurulan bir yoldur. Anglosakson edebiyatının on seçkin eserinden oluşan bu dizide İngil

İnsanlığın felsefe, düşünce ve etik tarihi kadar eski olan iyi-kötü çatışması burada bir kez daha karşımıza çıkar. Saygın doktor Jekyll, iç- tiği ilaç sonucu kötü ruhlu, ürkütücü Mr. Hyde'a dönüşmektedir. Çevresinde iyi, kibar ve kültürlü bir kişi olarak bilinen Dr. Jekyll'ın ikinci kişili- ği, toplumun iki yüzlü ahlakına da işaret eder. Victoria çağı orta yaş erkeklerinin Edinburgh ve Londra dünyalarında dolaşan Stevenson, bize yüzeyi parlak bir dünyanın altında fokurdayan bataklığı da göstermek istemiştir

Panait İstrati fırtınalı bir yüzyılın tanığıydı. Hanedanlıkların sarsılıp dağıldığı, iktidarların altüst olduğu, savaşların, büyük ekonomik krizlerin kapıda beklediği bir çağda, savrulmuş, acı çeken, dibe vurmuş insanların masalcı- sıydı. Onun öykülerinde hayat, en karanlık çukurda bile bir yandan tadına doyulmayacak bir serüven, bir yandan da kalemlerin yazmakta güçlük çektikleri bir trajedi olarak çıkar karşı- mıza. Bir dönem sosyalist hareket içinde yer almış olan İstrati, politikanın kurtarıcı misyonund

Avrupa'nın sınır bölgelerinden bir yerden gelen Kont Drakula, Viktorya Çağı İngiltere'sinde ortalığa dehşet saçar. Lanetli, denetlenemez olan bir güç, sarsılmaz görünen bir düzenin içine sızmıştır. Cinsiyet ayrımı- nın, sınıflar ayrımı gibi mevcut toplumsal düzenin temel dayanaklarını oluşturduğu, kadının çekirdek ailedeki anne rolünün kutsallaştırıldığı bir kültürel coğrafyada ve dönemde, Bram Stoker, bir aristokratı vampirleştirerek yerleşik anlayış ve ahlak normlarını "dişleyip" durur. Mektuplar, günlükl

Bizler, kendi derimiz içinde ebedi yalnızlığa mahkumuz. T. Williams'ın 'Kızgın Damdaki Kedi oyununun girişine koyduğu bu epigramı Beyaz Geceler'in girişine de yerleştirebiliriz. Bu uzun öyküde yalnızlık ve çaresizlik karşı konulmaz bir edebi güçle üzerimize çullanır: okurun olduğu kadar yalnızlığı hayalde aşmaya çalışan insanların da.

Bozkır, Çehov'un ilk kez edebiyatın büyükleri arasına girmesini sağlayan yapıtıdır. Bir anlamda edebi ustalık sınavını geçtiğinin belgesidir. Nitekim Bozkır yayınlandıktan sonra Çehov, eleştirmenler tarafından Gogol ve Tolstoy ayarında birinci sınıf bir yazar olarak görülmeye başlanmıştır. Bozkır, hem büyük bir yazarın nasıl doğduğunu bize yeniden hatırlatacak, hem de onun kısa öykü- lerindeki sağlam yapının ve sıradan olayları olağanüstü bir etki yaratacak şekilde anlatma yeteneğinin nasıl geliştiğini göst

Avrupa'nın sınır bölgelerinden bir yerden gelen Kont Drakula, Viktorya Çağı İngiltere'sinde ortalığa dehşet saçar. Lanetli, denetlenemez olan bir güç, sarsılmaz görünen bir düzenin içine sızmıştır. Cinsiyet ayrımı- nın, sınıflar ayrımı gibi mevcut toplumsal düzenin temel dayanaklarını oluşturduğu, kadının çekirdek ailedeki anne rolünün kutsallaştırıldığı bir kültürel coğrafyada ve dönemde, Bram Stoker, bir aristokratı vampirleştirerek yerleşik anlayış ve ahlak normlarını dişleyip durur. Mektuplar, günlükler

İnsanlığın felsefe, düşünce ve etik tarihi kadar eski olan iyi-kötü çatışması burada bir kez daha karşımıza çıkar. Saygın doktor Jekyll, iç- tiği ilaç sonucu kötü ruhlu, ürkütücü Mr. Hyde'a dönüşmektedir. Çevresinde iyi, kibar ve kültürlü bir kişi olarak bilinen Dr. Jekyll'ın ikinci kişili- ği, toplumun iki yüzlü ahlakına da işaret eder. Victoria çağı orta yaş erkeklerinin Edinburgh ve Londra dünyalarında dolaşan Stevenson, bize yüzeyi parlak bir dünyanın altında fokurdayan bataklığı da göstermek istemiştir

Bir karşıtlıklar dönemi olan Kraliçe Victoria 'çağı', görkemli bir zenginlikle muazzam bir yoksulluğun, sanayileşen kent ve kırsalın olduğu kadar akıl ile akıldışının, doğaüstünün yan yana var olduğu bir toplumsal evreyi temsil eder. Dickens 1843 yılında üzerinde çalıştığı romanın taslağını bir yana bırakıp okuru Gotik türün fizikötesi dünyasında yolculuğa çıkartırken, sıkıcı, buz gibi duygusuz, açgözlü Scoorge kimliğinde ölümsüz bir karakter yaratmıştır. Bir Noel Şarkısı sadece edebiyatın değil, sinemanın

Victor Hugo, aydınlanmacı hümanizmin geleneğinde, suç ile ceza ilişkisinin insansız bir mıntıkada tartışılmasının anlamsızlığı- na işaret eder gibidir. Onun kişisi, hayat ile ölüm arasındaki dar sınır çizgisinin üzerinde, geri dönülmez bir noktada durmaktadır. Önünde bütün yolların sonu vardır: İnfaz. Ve bu infazdan kurtulmanın tek ihtimali vardır: Toplum vicdanından ya da yargıçlardan umabileceği merhamet.

Gorki'nin yaşam öyküsünü anlatan üçlemenin bu son kitabı, onun yirmili yaşlarına kadar topladığı hayat deneyimleri üzerine kuruludur. Yüksek öğrenim görmek için gittiği Kazan'daki üniversiteye girme imkânı bulamayan Gorki, hayat üniversitesinin içinden geçer. Önceki iki özyaşam öyküsü romanındaki doğal, kırsal dünya, burada yerini kentin izbe, içindeki hayatlar gibi yıkık dökük, ama ayakta duran binalarına bırakır. Yazar bizi, ara sıra yorum kattığı bir belgesel sinema tekniğiyle farklı toplumsal katmanları

Jane Austen romanları, 19. yüzyıl başında İngiltere'nin kırsal kesim aristokrasisi ile yeni türemiş zengin burjuva sınıfı temsilcilerinin oluşturduğu sosyal cemaatlerin dünyasında dolaşırlar. Kendi ritüellerinin, davranış, anlayış, yaşama tarzı ve düşüncelerinin kalıplarında sıkışıp kalmış, kendini yenileme olanağını yitirmiş, bu klişeleri tekrar etmekle yetinen sosyal toplulukların hayat tarzı, romanın konusunu oluşturur. Adanın dışında ve içinde toplumsal dinamiklerin yarattığı süreçlerin, Jane Austen dün

Jack London az rastlanır anlatı yeteneğiyle kendisini ilgilendiren birçok farklı alanda eser verdi. Ademden Önce, ilk insanın çarpıcı öyküsüyle, genetik kodlanmayı, rüyaları ve ilkel yaşamı keşfe çıkan bir roman. Oldukça sert çizilen karakterler ve sürükleyici dramatik yapı, okura büyük bir okuma zevki ve düşünme vesilesi vaat ediyor.

Fransız Aydınlanması'nın 'aykırı' sesi Rousseau, edebiyatın geleneksel türleri içinde kendisine kolayca bir yer bulamayan bu 'anı' ile 'roman' arası metinde, hayatı ile bir son hesaplaşma çabasına girişiyor. Bu hesaplaşma en başta düşünürün iç dünyası- na, geçmişine yaptığı bir yolculuk anlamına gelmektedir. Yalnızca Aydınlanma'nın değil, tarihin en büyük ve en önemli devrimlerinden birini gerçekleştirmek üzere olan burjuvazinin, tarihe kendi 'aklı' ile yön verme hedefinin içinden yükselen uygarlık eleştiri

Yedi yıllık siyasi sürgünden dönen Gorki, 1913 yılında, 1923'te Benim Üniversitelerim'le bitecek üçlemesinin ilki olan Çocukluğum'u kaleme alır. Anlattıklarının kendisine değil, geçmişte ve yaşadığı günlerdeki sıradan Rus halkının hayatına ait korkunç izlenimlerin kasvetli çerçevesinden ibaret olduğunu söyleyen Gorki, hayatının ayrıntılarına, tesadüflerine; tarihinin en büyük dönüşümüne doğru evrilen Rusya'nın gerçekliğini yansıtan temsili bir güç kazandırır.

Günümüzde Jack London, daha çok Vahşetin Çağrısı, Beyaz Diş, Deniz Kurdu romanları ve macera öyküleriyle hatırlanır. Ancak London'ın, bir maceracı olmanın yanı sıra, sosyal ve politik olaylarla da yakından ilgilendiği bilinmektedir. Demir Ökçe, didaktik bir roman. 20. yüzyılın başında, sosyalizmin kavram ve görüşlerini Platon diyalogları tekniğini hatırlatan bir yoldan öğretiyor. Öte yandan metin, yazılışından yaklaşık 20-30 yıl sonra Avrupa'da ete-kemiğe bürünen fa- şizmin de ayak seslerini duyuruyor okura

Jack London'ın roman kişileri, insan ile doğa arasında bir zamanlarki birlikteliği arar, onun izlerini bulur, içlerindeki doğaya çarpar, onu yüzeye çıkartabildikleri ölçüde vahşileşir, insanlıklarından uzaklaşırlar. Bir yanda doğal yanları, vahşilik çağırır onları, bir yanda da insan yanları. Bu kez doğa denizdir; insan yanını çoktan yok edip doğanın (denizin) bir parçasına dönmüş olduğunu sanan kişi de kaptan Larsen. London bize; -Beyaz Balina'nın kaptan Ahab'ı gibi denizin beyaz 'ruhuyla' birlikte sulara

İlk kez 1907'de yayımlanan Ana, 1905 Rus Devrimi'nin eşiğindeki Rusya'nın genel bir panoramasını yansıtır. Romanın kahramanı ana Pelagiya Nilovna, oğlunun siyasal bir militan olduğu gerekçesiyle tutuklanmasının ardından, kendisini sosyalizme adar. Gorki, roman kahramanını gerçek bir kişiden, bir gösteri sırasında oğlunun tutuklanmasının ardından bütün Rusya'yı dolaşarak devrimci broşürler dağıtan Anna Zalomova'dan esinlenerek yaratmıştır. Ana, daha sonra Bertolt Brecht tarafından tiyatroya da uyarlanmıştır.